انواع شیشه و کاربرد آن
یکی از مواد اولیه بسیار کارآمد و مفیدی که در گذشته‌های دور توسط بشر کشف شده شیشه می‌باشد. به دلیل نوع ساختار شیشه و شکل پذیر بودن آن با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، انسان‌ها به فکر ساخت شیشه به شکل‌ها و انواع مختلف افتادند. در ابتدا پیدایش و کشف شیشه در اثرایجاد آتش‌فشان‌هایی که رخ می‌داد، به وجود می‌آمد. این فرایند در اثر ترکیب مواد اولیه که پایه آن سیلیس می‌باشد و گرمای شدیدی که مواد آتش‌فشانی به مواد اولیه شیشه وارد می‌کردند و سرد شدن و تغییر دمای مواد شیشه به وجود می‌آمد.
تولید شیشه در زمان قدیم توسط دستگاه‌های کوچک ذوب، که توانایی تولید بیش از یک نوع شیشه را نداشتند، به صورت دستی انجام می‌شد. اکنون با گذر زمان روش‌های ساختن شیشه تغییر کرده و به صورت کاملاً صنعتی و در کارخانه تبدیل شده است. در این مقاله قصد داریم به معرفی انواع شیشه و کاربرد آن بپردازیم.
مراحل ساخت شیشه
مراحل تولید شیشه در داخل کوره‌های ذوب شیشه به دو نوع بوته‌ای و مخزنی تقسیم می‌شوند:
کوره بوته‌ای توانایی تولید ۲ تن خمیر شیشه را دارد و برای تولید شیشه در مقدار کم و حفاظت کوره در برابر احتراق مناسب است. کوره‌های بوته‌ای ساخته‌شده از جنس خاک‌رس و پلاتین می‌باشند.
کوره‌های مخزنی از جنس بلوک‌های نسوز هستند که مواد از سر مخزن بزرگ وارد کوره می‌شوند. دمای کوره‌ها با گاز یا برق افزایش می‌یابد و گرم می‌شود. برای کاهش دمای دیواره کوره‌ها و جلوگیری از ذوب و پوشاندن آن از لوله‌های خنک آب که در اطراف کوره جاگذاری می‌شود استفاده می‌کنند. بعد از بی‌رنگ کردن و خارج کردن هوا و گاز موجود داخل شیشه برای کاهش شکننده بودن و مقاوم شدن آن به کوره دیگر با دمای بسیار پایین‌تر منتقل می‌گردد. در اینجا با انجام برخی فرایندها تاب و موج شیشه را رفع می‌کنند.
برای ساختن شیشه مراحلی باید انجام شود که عبارتند از:
- تهیه مواد اولیه و تبدیل آن‌ها به پودری با دانه‌های ۰.۱ تا ۲ میلی‌متری
- مخلوط کردن مواد به نسبت‌های مورد نیاز برای مراحل ساخت شیشه همراه با مقدار مورد نیاز آب برای ایجاد ترکیب شیمیایی شیشه
- ذوب کردن مواد اولیه و مخلوط کردن آن در کوره تا خمیر شیشه به دست بیاید.
انواع شیشه پنجره
از مهم‌ترین موارد استفاده شیشه می‌توان به صنایع ساختمانی اشاره کرد. از گذشته تاکنون از شیشه به عنوان پوشش درب و پنجره استفاده‌های مفید و فراوانی می‌شود. به همین دلیل توجه ویژه‌ای به تولید شیشه برای صنایع ساختمانی شده است و این امر باعث شد تا رقابت ویژه‌ای در ساخت و تولید شیشه در کارخانه‌های مختلفی در سراسر جهان شکل بگیرد. امروزه به جز درب و پنجره، از شیشه در موارد مختلف ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد به‌طوری که هم در ساختار کلی و هم زیبایی داخلی و خارجی تاثیر بسیار فراوانی دارد.
امروزه به دلیل افزایش انواع شیشه‌ها، تشخیص شیشه مناسب در هر زمینه کار نسبتا دشواری شده‌است. از این‌رو شناخت انواع شیشه پنجره، قابلیت‌ها و کاربردهای آن‌ها می‌تواند نقش مهمی در استفاده بهینه از این ماده مهم، چه در افزایش بهره‌وری و چه در افزایش زیبایی ساختمان داشته باشد.
اگر بخواهیم انواع شیشه پنجره را در یک دسته‌بندی کلی قرار دهیم می‌توانیم به صورت زیر بنویسیم:
1- شیشه تخت
2- شیشه سکوریت
3- شیشه خم
4- شیشه لمینت یا ضد گلوله
5- شیشه دوجداره
شیشه فلوت یا تخت
شیشه فلوت یا شیشه تخت، حالت اولیه تولید شیشه می‌باشد. شیشه فلوت در ضخامت‌های مختلف از ۲ میلی‌متر تا بیش از ۲۰ میلی‌متر تولید و عرضه می‌شود اما به صورت متداول ضخامت های ۴-۸ میلی‌متر در پنجره مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شیشه فلوت به دلیل روش تولید خاص خود، اغلب بدون موج و خمیدگی است، به همین دلیل در ساختمان‌ها و بخصوص پنجره‌ها کاربرد زیادی دارد. شیشه فلوت را می توان به صورت اولیه و یا به صورت فراوری شده و با افزایش کارایی‌های جدید مورد استفاده قرار داد.
شیشه سکوریت (Tempered)
شیشه سکوریت یا حرارت دیده، از انواع شیشه‌های ایمنی می‌باشد. هرگاه نیاز به مقاومت بیشتر باشد، از شیشه سکوریت می‌توان استفاده کرد. با فراوری مجدد شیشه فلوت و اعمال حرارت مجدد و خاص به شیشه، میزان مقاومت شیشه را تا چند برابر می‌توان افزایش داد.
محصول بدست آمده، شیشه سکوریت یا میرال ( شیشه نشکن) می‌باشد که مقاومت بیشتری در برابر فشار و شکستن از خود نشان می‌دهد. (شیشه میرال یک برند در صنعت شیشه می‌باشد که اولین تولیدکننده شیشه سکوریت در ایران بوده و شیشه‌های سکوریت در بازار به نام شیشه میرال معروف می‌باشند.)
شیشه لمینت
نوع دیگری از انواع شیشه ایمنی، شیشه لمینت می‌باشد. شیشه لمینت متشکل از دو یا چند لایه شیشه فلوت یا سکوریت است که با لایه طلق میانی که معمولا از جنس PVB می‌باشد به هم چسبیده‌اند. شیشه لمینت هم مقاومت بالایی در برابر شکستن دارد و هم به دلیل وجود لایه PVB میانی، در هنگام شکستن با الگویی عنکبوتی شکسته می‌شود و قطعات شیشه شکسته فرو نمی‌ریزد.
معمولا در مکان‌هایی که ریزش قطعات شیشه موجب آسیب می‌شود و همچنین در جاهایی که نیاز به مقاومت بالایی می‌باشد، از شیشه لمینت استفاده می‌شود. برای مثال شیشه جلوی اتومبیل‌ها از نوع لمینت می‌باشد.
شیشه ضد حریق (پیرکس)
شیشه ضد حریق که با نام تجاری پیرکس در بازار مشهور می‌باشد در مقابل حرارت‌های زیاد مقاوم می‌باشد و بیشتر برای ساختن ظروف آزمایشگاهی و ظروف لوکس آشپزخانه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ضریب انبساط و انقباض آن بسیار کم است و به همین دلیل می‌توان آن را به سرعت حرارت داده و به سرعت سرد نمود.
شیشه دکوراتیو
امروزه به طور معمول هر شیشه‌ای که برای استفاده در دکوراسیون داخلی مناسب باشد و در دکوراسیون داخلی استفاده گردد جزء شیشه‌های دکوراتیو محسوب می‌شود. همچنین شیشه دکوراتیو بسیار مورد توجه عموم قرار گرفته است که حتی از آن به عنوان شیشه پنجره هم استفاده می‌کنند. به همین دلیل هم امروزه تنوع زیادی را در بخش شیشه‌های دکوراتیو میبینیم.شیشه‌های دکوراتیو رنگی را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد:
1- شیشه لاکوبل رنگی که یک رو نما هستند و نور را از خود عبور نمی‌دهند.
2- شیشه رنگی های ترنسپرنت که نور را از خود عبور می دهند.
شیشه لاکوبل
در حال حاضر شیشه لاکوبل رنگی به خاطر دارا بودن تنوع رنگی بالا کاربردی‌ترین ماده در طراحی فضاهای داخلی و بیرونی ساختمان هستند.
از جمله کاربردهای آن می‌توان به پوشش دیوارها، پارتیشن‌های اداری و جداکننده‌ها، حمام‌‌های شیشه ای، آشپزخانه‌ها، چینش اتاق خواب‌ها، میزهای شیشه‌ای، آینه‌های رنگی، دکوراسیون فروشگاهی و شیشه‌های چاپی با قابلیت پرینت هر تصویر دلخواه روی شیشه اشاره کرد.
شیشه رنگی
شیشه رنگی با توجه به کاربرد و تنوع آن استفاده‌های زیادی داشته است. در طراحی می‌توان از آن‌ها استفاد کرد تا با تلفیق از نورهای طبیعی و مصنوعی در کنار هم در بازه‌های زمانی مختلف ترکیبی از رنگ‌ها را در کنار هم به نمایش بگذاریم.
یکی از استفاده‌های که در طراحی معماری در شیشه‌های رنگی بوده که از هزاران سال در نمای ساختمان‌های مشهور به کار می‌رفت و امروزه در ایران نیز در اکثر بناهای تاریخی شاهد آن هستیم.
شیشه سندبلاست
یکی از روش‌های مات کردن و ایجاد طرح بر روی شیشه، سند بلاست کردن آن است. در روش سندبلاست، نوعی ماسه خاص با فشار بر روی شیشه پاشیده می‌شود و سبب مات شدن شیشه می‌شود. در شیشه سند بلاست، می‌توان طرح‌ها و نقش‌های دلخواه را بر روی شیشه ایجاد نمود. شرکت‌ها و سازمان‌ها، از شیشه های سند بلاست برای ایجاد طرح لوگو، برند و یا شعار تجاری بر روی شیشه استفاده می‌کنند که هم سبب مات شدن شیشه می‌شود و هم لوگو و یا برند به وضوح نمایش داده می‌شود.
شیشه مشجر
یکی از انواع شیشه‌های مات، شیشه‌های مشجر می‌باشند که بر روی سطح خود برخی ناهمواری‌هایی دارد که باعث شکست نور و دیده نشدن طرف دیگر شیشه می‌شود. شیشه‌های مشجر در مکان‌های مختلف قابلیت استفاده دارند و در نمای داخلی و خارجی ساختمان‌ها به کار برده می‌شوند. طرح و رنگ مختلف این نوع از شیشه باعث شده تا کاربردهای آن مختلف و گوناگون باشد.
شیشه مشجر به دلیل داشتن طرح و ناهمواری در یک یا دو طرف آن موجب شکست نامنظم نور عبوری شده و تصویر واضحی از اشیاء آن سوی شیشه به ناظر ارائه نمی دهد. این شیشه با استفاده از روش نورد مذاب شیشه از بین دو غلطک (که معمولاً غلطک زیرین نقش دار است) تولید می شود.
شیشه‌های خم
شیشه خم بیشتر به منظور تحقق ایده‌های مهندسین معمار و طراحان نمای ساختمان‌ها تولید می‌گردد و باعث افزایش فضا، زیبایی، جذابیت و نیز مقاومت بیشتر می‌شوند.
ایجاد تنوع در فضا، استفاده از فضاهای بدون استفاده و ایجاد هارمونی و هماهنگی بصری از ویژگی‌های منحصر به فرد این نوع شیشه‌ها می‌باشد.
شیشه دوجداره
نوع دیگری از شیشه، شیشه دوجداره و یا چندجداره می‌باشد. ویژگی اصلی این شیشه مقاومت بسیار بالای آن در برابر نفوذ سر و صدا و همچنین حرارت است. به عبارت دیگر، شیشه‌های دوجداره عایق مناسب صوتی و حرارتی هستند.
شیشه‌های دوجداره از کنار هم قرار گرفتن دو قطعه شیشه و ایجاد فضای خلاء و یا هوای خنثی بین این دو شیشه ساخته می‌شوند. با توجه به کاربری و محل استفاده از شیشه دوجداره، می‌توان از ترکیب انواع شیشه‌ها برای دوجداره کردن استفاده کرد: مانند ترکیب شیشه فلوت، مشجر، آینه ای، سکوریت، لمینت و …
کاربرد شیشه در معماری
هنر معماری هر روز در حال پیشرفت می‌باشد و از مواد و ابزار جدید برای به‌وجود آوردن دکوراسیون جدید استفاده می‌شود. از جمله این مواد جدید می توان به کاربرد شیشه در ساختمان اشاره کرد که در تمامی دوره‌های رشد و پیشرفت معماری جایگاه خود را حفظ نموده است. دلیل جایگاه ویژه کاربرد شیشه در معماری را می توان به استفاده آن در فضای داخل و خارج ساختمان‌ها بیان کرد.
استفاده از شیشه در سقف
به کاربردن شیشه در سقف علاوه بر اینکه باعث ورود نور طبیعی در روز می‌شود یک رابطه بصری با محیط بیرون نیز ایجاد می‌کند و در بزرگ‌تر جلوه دادن فضا نیز بسیار موثر خواهد بود.
با پیشرفت تکنولوژی در صنعت شیشه دوجداره می‌توان از شیشه به عنوان عایق حرارت و حتی صدا نیز استفاده نمود. به گونه‌ای که از اتلاف حرارت از داخل به بیرون جلوگیری می‌کند و باعث عدم جذب بیش از حد درجه حرارتی از خارج به داخل مکان مورد نظر شود.
دیوار شیشه‌ای
اگر متراژ فضای شما کوچک می‌باشد، دیوایدر شیشه ای بهترین گزینه برای بزرگ‌تر جلوه دادن فضا و جایگزینی مناسب برای دیوارهای قطور و جاگیر می‌باشند.
از شیشه می‌توان به عنوان یک پارتیشن بسیار عالی در دکوراسیون استفاده نمود. همچنین شیشه در مقایسه با سایر پارتیشن‌ها نیز هزینه کمتر و سرعت اجرای بالاتری دارد. همین‌طور با دو جداره سازی می‌توان از شیشه علاوه بر بزرگ‌تر نشان دادن فضا، به عنوان عایق صوتی استفاده کرد.
استفاده از شیشه در حمام
استفاده از شیشه‌ها در کنار فضاهایی مانند حمام، استخر، آب نما، و جکوزی که با آب آمیخته است، علاوه بر متمایز کردن طرح باعث ایجاد فضای رویایی در معماری نیز می‌شود و بسیار رایج است. شما می‌توانید با شیشه‌ها، دور دوش حمام را حصار بکشید، که به لحاظ بهداشتی بسیار قابل قبول می‌باشد، از شر قارچ‌های بین کاشی حمام راحت شوید و همچنین مانع جلوگیری از پاشیدن آب به سایر قسمت‌های حمام و خیس شدن آن می‌شود و حتی در درازمدت نیز مشکلاتی مثل زنگ زدگی فلزات را نخواهید داشت و به راحتی تمیز خواهد شد.
درب های شیشه‌ای
درب اتوماتیک شیشه ای یک انتخاب عالی است که باعث صرفه جویی در فضای شما می‌شود که به صورت کامل از شیشه ساخته شده‌اند.
این نوع درب‌ها به راحتی می‌توانند به نقطه تمرکز طراحی شما تبدیل شوند چرا که در انتخاب طرح و مدل آن دست شما باز است. شما می‌توانید با رنگ‌آمیزی روی این درب شیشه‌ای یا با استفاده از طرح‌های آماده، یک طراحی منحصر به فرد برای آن ایجاد کنید.
استفاده از شیشه در پله
پله‌ها، اجزای ثابتی درخانه هستند که در عین ثبات تحرک را القا می‌کنند. پله ها، به تنهایی می‌تواند المانی برای دکوراسیون منزل باشند چه بهتر که این قسمت را بلوری کنید تا نشان‌دهنده حرکت باشد که علاوه بر داینامیک نمودن تصویرتان، می‌تواند درک خوبی از مقیاس‌ها به بیننده بدهد.
این پله شیشه ای باعث می‌شود که راه پله از نظر بصری حجمی اشغال نکند.
نرده‌های شیشه‌ای
نرده های شیشه ای یکی از زیباترین، شیک‌ترین و درعین حال ساده‌ترین انواع نرده‌های ساختمانی برای راه پله ها و بالکن ها می‌باشد. نرده‌شیشه ای به دلیل استفاده از شیشه در ساخت آن گزینه بسیار مناسبی برای طراحانی است که به استفاده از نور طبیعی در طراحی‌های خود توجه نشان می‌دهند. نرده شیشه ای هم از نظر ایمنی و هم از نظر ظاهری بسیار کارآمد بوده و در ایجاد فضایی شیک و مدرن در ساختمان بسیار مناسب است. شما می‌توانید در پنجره شهر انواع مدل‌های نرده شیشه‌ای را مشاهده کنید.
نماهای شیشه‌ای
نماهای تمام شیشه از دوران معماری مدرن به عنوان پوشش ساختمان‌ها به کار می‌رفتند. استفاده از نمای شیشه‌ای علاوه بر زیبایی، امکان استفاده از حداکثر روشنایی روز را فراهم می‌نماید.
همچنین استفاده از شیشه‌های ۲ یا ۳جداره یک لایه عایق صوتی و حرارتی بسیار مناسب را ایجاد می‌کند.
